Na łamach Focus Historia (nr 4/2010, artykuł Słyszałem krzyki zabijanych) opublikowany został fragment książki Smakowanie raju Iceka Erlichsona. Dokładnie ten, w którym bohater opisuje wydarzenie, których był świadkiem w Katyniu. Polski wydawca na frontowej okładce załączył podpis Wspomnienia świadka nieznanej egzekucji w lesie katyńskim. Spodobał mi się sposób w jaki autor opisywał swoje przeżycia. Licząc na lekturę w stylu Inny świata Gustawa Herlinga-Grudzińskiego dokonałem zakupu.
Można by rzec, że temat Katynia nie słabnie w mediach i wśród społeczeństwa. Pomijam fakt okoliczności w jakich powraca jako temat dnia. Nie dziwię się zatem wydawcy Smakowania raju, że to właśnie wątkiem zbrodni jakiej dokonały wojska sowiecki na polskich oficerach stał się siłą napędową promocji.
Nie chce nikogo rozczarowywać. Przeciwnie, zachęcam jak najbardziej do sięgnięcia po tą pozycję. Icek Erlichson spisał swoją pięcioletnią tułaczkę po Związku Sowieckim. Od chwili wyjścia z rodzinnego domu w Wierzbniku aż do powrotu w to miejsce z chwilą wyzwolenia tych ziem przez Armię Czerowną. Niezwykła siła woli przeżycia, spryt, ale też sporo szczęścia w tym czasie miał bohater tej historii. Kiedy wydaje się nam, że jest ciężko i jaka niesprawiedliwość społeczna nas obecnie spotyka wtedy warto wrócić na strony tego życiorysu.
Książka ma dla mnie jeszcze jedną szczególną wartość. Otóż po raz pierwszy spotkałem się tutaj i podkreślone zostało to znacznie mocniej niż tragedia w Katyniu, z informacją iż tworzące się oddziały wojska polskiego na ziemiach sowieckich nie brały w swoje szeregi obywateli polskich żydowskiego pochodzenia. Smakowanie raju cechuje się sporym obiektywizmem w przekazywaniu zdarzeń i osądzie ludzi. Polacy nie zostali tu w żadnym stopniu ukazaniu jako lepsi od innych. Autor nie mógł się pogodzić z tą niesprawiedliwością świata. Wspomina również sytuację kiedy to w czasie kampanii wrześniowej w 1939 roku wycofująca się armia polska w Józefowie spaliła domostwa wraz z zamkniętymi w nich Niemcami.
Retoryczne wydaje się pytanie dlaczego tymi właśnie tematami nie spróbowano wypromować tej świetnie napisanej historii z czasów największego zezwierzęcenia i braku humanizmu w dziejach ludzkości.
___
Książka Smakowanie raju, autor Icek Erlichson, wydawnictwo Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2010
